کیسه مقعدی سگ چیست و کجا قرار دارد؟

کیسه مقعدی سگ‌ها، دو کیسه کوچک هستند که در دو طرف مقعد آن‌ها قرار دارند و دراصطلاح در موقعیت چهار و هشت قرار گرفته‌اند. دیواره‌های این کیسه‌ها تعداد زیادی غدد چربی (عرق) دارند که مایع بدبویی تولید می‌کنند. این مایع بدبو در کیسه‌ها جمع می‌شود و سپس به‌کمک مجرایی که در داخل مقعد قرار دارد، هنگام دفع خارج می‌شود. کیسه‌های مقعدی معمولاً به‌عنوان غدد مقعدی (anal gland) نیز شناخته می‌شوند.

کارکرد کیسه‌های مقعدی سگ چیست؟

ترشحات کیسه مقعدی سگ نوعی مواد شیمیایی دارد که به‌عنوان نشانگرهای قلمرو برای آن‌ها عمل می‌کند. این ترشحات برای دفع دشمنان و اخطار به حیوانات دیگر نسبت به حضورشان است؛ البته بعضی دانشمندان بر این باورند که این اتفاق ممکن است برای جذب جنس مخالف باشد. مایع کیسه‌های مقعدی هر زمان که سگ اجابت مزاج انجام می‌دهد، خارج می‌شود. بوی این مایع در هر سگ متفاوت است و به همین دلیل سگ‌ها به بوییدن مدفوع یکدیگر علاقه دارند.

چرا کیسه مقعدی سگ پر می‌شود؟

برخی سگ‌ها بعد از گذشت مدتی توانایی تخلیه کیسه مقعدی خود را از دست می‌دهند، این اتفاق سبب ورم، سوزش یا حتی سرطان در سگ می‌شود. بیماری‌های کیسه مقعدی در سگ‌ها بسیار رایج است؛ ابتدا کیسه مقعدی سگ به‌دلیل التهاب مجاری بسته می‌شود، سپس ترشحات از حالت عادی غلیظ‌تر شده و جمع‌شدن آن‌ها در کیسه‌های مقعدی سگ سبب دفع مدفوع دردناک می‌شود.

بستری که این ترشحات به وجود آورده‌اند، برای رشد باکتری و تولید آبسه بسیار مناسب است. در این صورت باکتری‌هایی که همیشه در مدفوع سگ وجود داشتند، به‌راحتی وارد مجرا شده و سبب عفونت‌های قارچی سگ و چرک می‌شوند. کیسه‌های مقعدی که اکنون پر از چرک هستند، به‌راحتی آبسه‌های مقعدی را تشکیل می‌دهند. این آبسه‌ها به‌صورت تورم‌ها قرمز و دردناک در اطراف مقعد سگ دیده می‌شوند و درصورت ترکیدن، چرکی زرد یا سبزرنگ و گاهی خونی آزاد می‌کنند. این عفونت‌ها به‌راحتی گسترش پیدا می‌کنند و درمان‌نکردن آن سبب مشکلات مقعدی در سگ شما خواهد شد.

نحوه درمان کیسه مقعدی سگ

برای درمان کیسه مقعدی سگ لازم است مایع درون آن تخلیه شود. در موارد حادتر نیز به‌وسیله جراحی کیسه خارج شده و عفونت از آن خارج می‌شود. از آنجا که این روند می‌تواند دردناک باشد، ممکن است حیوان به تزریق آرام‌بخش یا مایع بیهوشی نیاز داشته باشد. دامپزشک شما امکان دارد برای تسکین درد سگ، کمپرس گرم و برای از بین رفتن باکتری‌ها آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی تجویز کند. همچنین لازم است مدتی برای ارزیابی مجدد حیوان خود، آن را برای معاینه پیش دامپزشک ببرید.

تخلیه کیسه مقعدی سگ به‌طور طبیعی

همه سگ‌ها نیاز به تخلیه کیسه مقعدی خود توسط دامپزشک ندارند؛ چراکه کیسه‌های مقعدی بیشتر سگ‌ها به‌طور عادی کار می‌کنند. سگ هر بار هنگام دفع به‌طور طبیعی، کمی از مایع غدد مقعدی را خارج می‌کند، اما در مواردی این غدد طبیعی یا به اندازه کافی تخلیه نمی‌شوند و سبب مشکلاتی در کیسه مقعدی سگ می‌شوند.

علائمی که نشان می‌دهد سگ دچار مشکلات غدد مقعدی است، عبارت‌اند از:

• لگن و پشت خود را روی زمین می‌کشد.
• سعی می‌کند مقعد خود را لیس بزند، بو کند یا گاز بگیرد.
• مقعد سگ بوی بدی همچون بوی ماهی می‌دهد.
• افسرده هستند و خیلی بازی نمی‌کنند.
• روی لمس‌شدن دمشان حساس هستند و نباید به دمشان دست بزنید یا آن را بلند کنید.

چه کسی می‌تواند کیسه مقعدی را خالی کند؟

اگر برای اولین بار می‌خواهید کیسه مقعدی سگ خود را تخلیه کنید، بهتر است ابتدا به دامپزشک مراجعه کنید. تخلیه کیسه مقعدی یک پروسه 5 دقیقه‌ای است و دامپزشک پس از معاینه و اطمینان از نداشتن سگ شما به عفونت آن را انجام می‌دهد، اما برای دفعات بعد می‌توانید با راهنمایی دامپزشک خود و مطالبی که در اینترنت مطالعه می‌کنید، این کار را در خانه انجام دهید. همیشه قبل از تخلیه کیسه مقعدی سگ خود از نبود هرگونه عفونت و بیماری در حیوان خود مطمئن شوید.

روش‌های تخلیه کیسه مقعدی سگ

برای تخلیه کیسه مقعدی سگ باید نکات بهداشتی را کامل رعایت کنید. سگ شما باید روی چهار پا بایستد، اما چنانچه سگ شما از نژاد کوچک است، او را روی یک میز قرار دهید و اگر بزرگ است پشتش زانو بزنید. حتماً فردی دیگر از جلو سگ را نگه دارد یا مراقب باشد که تکان نخورد و درصورت امکان بازویش را زیر گردن حیوان مانند گهواره قرار دهد.

هنگام تخلیه کیسه مقعدی سگ حتماً از دستکش لاتکس استفاده کرده و انگشت اشاره خود را به روغن آغشته کنید. سپس انگشت اشاره خود را حدود 2 سانت داخل رکتوم سگ قرار دهید و انگشت شصت خود را در قسمت بیرونی مقعد بگذارید. غده مقعدی جسمی ریز مانند نخود است و اطراف مقعد سگ قرار دارد. پس از اینکه آن را پیدا کردید، یک حوله پارچه‌ای جلوی مقعد بگیرید و به‌آرامی کیسه مقعدی سگ را لمس کنید تا با فشار کمی که از دو طرف وارد می‌شود، مایع خارج شود.

هرگز غدد مقعدی را فشار ندهید. این اشتباهی است که بیشتر افراد انجام می‌دهند و سبب آسیب به سگ می‌شوند. تخلیه باید به‌آرامی و با فشار کم انجام شود. پس از تخلیه هر دو غده، با استفاده از آب گرم و صابون آن ناحیه را بشویید و با دستمال تمیز کنید. پس از تخلیه و تمیزکردن مقعد دیگر بوی نامطبوعی حس نمی‌کنید. دستمال‌های کثیف را در نایلونی جدا قرار دهید و دور بیندازید؛ چراکه وجود این دستمال‌های آلوده سبب تجمع باکتری می‌شود.

هنگام تخلیه غدد سگ اگر چیزی بیرون نیامد، دست خود را تنظیم و دوباره تلاش کنید. درصورت مشاهده چکیدن مایع می‌توان گفت موفق شده‌اید. مایع خارج‌شده معمولاً شفاف و سفید است و بوی نامطبوع ماهی می‌دهد. اگر یک ماده دانه مانند و قهوه‌ای‌رنگ خارج شد نگران نباشید؛ چراکه مایع کیسه مقعدی هر سگ با سگی دیگر متفاوت است، اما اگر مایع خارج‌شده سبز بود، به دامپزشک مراجعه کنید؛ زیرا احتمالاً سگ شما دچار عفونت شده است.

چگونه مطمئن شویم کیسه مقعدی خالی است؟

تشخیص اینکه کیسه مقعدی سگ شما خالی است، بسیار آسان است. کیسه‌ها هنگامی که تخلیه می‌شوند دیگر سفت نیستند و مثل قبل حالت سنگ‌مانند ندارند. قبل از هر چیزی مطمئن شوید می‌توانید به‌درستی کار تخلیه کیسه‌ها را انجام دهید؛ در غیر این صورت به دامپزشک خود مراجعه کنید. تلاش‌های پی‌درپی و مکرر برای تخلیه کیسه مقعدی سگ سبب التهاب، کبودی و علائم درد در سگ می‌شود.

کیسه مقعدی سگ چند وقت یک‌بار نیاز به تخلیه دارد؟

همان‌طور که گفته شد، سگ‌ها به‌طور طبیعی و در حالت عادی نیازی به تخلیه کیسه مقعدی توسط ما ندارند؛ مگر اینکه بدنشان دچار مشکل شود. تخلیه کیسه‌های مقعدی سگ به عوامل مختلفی بستگی دارد و در هر حیوانی متفاوت است. در بعضی موارد کیسه‌های سگ به‌دلیل نداشتن تغذیه مناسب و آب و هوای بد پر می‌شود. سریع‌تر یا دیرتر پرشدن کیسه‌ها به جثه سگ نیز بستگی دارد. معمولاً سگ‌های کوچک‌تر زودتر نیاز به تخلیه پیدا می‌کنند؛ پس نمی‌توان زمان مشخصی برای همه در نظر گرفت؛ برای مثال اگر کیسه‌های مقعدی سگ هر یک ماه یک‌بار تخلیه شود از مشکلات جسمی و روانی حیوان جلوگیری می‌شود.

جراحی و برداشتن غدد مقعدی سگ

همان‌طور که در ابتدای مقاله گفته شد، سگ‌ها با ترشح مایعات از غدد مقعدی خود سعی در تعیین قلمرو دارند. این کار سبب ایجاد بوی بدی می‌شود و ممکن است برای کسی که حیوان خانگی‌اش یک سگ است، خوشایند نباشد. از آنجا که این کار برای سگی که در یک خانه با انسان‌ها زندگی می‌کند، غیرضروری است، امکان دارد تصمیم بگیرید کیسه‌های مقعدی سگ را به‌طورکلی به‌وسیله جراحی خارج کنید.

اما به‌دلیل عوارضی که ممکن است پس از جراحی مشکل‌ساز شوند، توصیه می‌کنیم این جراحی را انجام ندهید! در برخی سگ‌ها، یک تا سه هفته بعد از انجام جراحی عضلاتی که رکتوم را می‌بندند، عصب‌های خود را از دست می‌دهند و سبب بی‌اختیاری مدفوع و کنترل‌نکردن روده می‌شوند. در مواردی این آسیب عصبی به‌صورت دائمی باقی می‌ماند؛ به همین دلیل قبل از جراحی مطمئن شوید گزینه دیگری برای درمان ندارید.

اگر سگی دارید که هنگام پیاده‌روی یا در مهمانی‌ها مدفوع می‌کند، می‌توانید از کیسه مدفوع سگ استفاده کنید. کیسه‌های جمع‌آوری مدفوع سگ برای زمانی که از خانه خارج می‌شوید بسیار مناسب است. با وصل‌کردن این کیسه‌ها به ناحیه مقعدی سگ، به‌راحتی بهداشت و پاکیزگی را رعایت کنید.

پیشگیری از مشکلات مقعدی سگ

برای پیشگیری از ایجاد مشکلات مقعدی باید هر چند وقت یک‌بار، سگ خود را برای معاینه پیش دامپزشک ببرید و به تغذیه‌اش توجه کنید. همیشه مدفوع سگ خود را بررسی کنید و آن را از نظر استحکام و اندازه بسنجید. اگر مدفوع نرم و خیلی کوچک بود، برای سگتان رژیم غذایی مبتنی بر غلات تنظیم کنید. برای سفت‌شدن مدفوع سگ می‌توانید به غذایش سبوس اضافه کنید.

در صورتی که سگ شما اضافه‌وزن دارد، توصیه می‌کنیم وزن آن را پایین بیاورید؛ چراکه مشکلات مقعدی بیشتر در سگ‌هایی با اضافه‌وزن بروز پیدا می‌کند. همچنین بودن غذاهایی که فیبر و کلاژن بالایی دارند، مانند کاهو و سبزی‌ها در برنامه غذایی سگ‌ها واجب است.

سخن پایانی

کیسه مقعدی سگ دو کیسه کوچک مانند نخود در اطراف مقعد سگ است که تعداد زیادی غدد چربی‌ دارد. این غده‌ها هنگام مدفوع سگ مایعی بدبو ترشح می‌کنند که به این وسیله حیوان تعیین قلمرو کرده و دشمنانش را دور می‌کند. مایع درون کیسه‌های مقعدی سگ به‌طور طبیعی تخلیه می‌شود، اما در بعضی موارد حیوان توانایی تخلیه را از دست می‌دهد. همین سبب می‌شود روند تخلیه غدد مقعدی سگ توسط دامپزشک یا سرپرست او انجام شود. برای پیشگیری از بروز عفونت‌ها و شایع‌ترین بیماری‌های سگ باید به تغذیه حیوان توجه شده و حیوان توسط متخصص معاینه شود.