بیماری دیستمپر سگ چیست؟ | دارو و راه درمان به چه صورت است؟

از گذشته تاکنون، افرادی بوده‌اند که به حیوانات علاقه داشته و از آن‌ها در خانه خود نگهداری می‌کرده‌اند. امروزه نیز به دلایل زیادی، بسیاری از افراد به خرید و نگهداری از حیوانات خانگی روی آورده‌اند که یکی از رایج‌ترین این حیوانات که طرفداران زیادی هم دارد، سگ است. سگ‌ها از جمله حیوانات دوست‌داشتنی و وفاداری هستند که نژادهای مختلفی دارند و برای کسانی که دوس دارند وقت زیادی را با حیوان خانگی خود بگذرانند، بسیار مناسب هستند. برای خرید یک حیوان خانگی لازم است که از پیش، شرایط خود و خانه‌تان را بسنجید، سپس بهترین حیوان خانگی را برای نگهداری انتخاب نمایید. این افراد باید بدانند که حیوانات نیز مانند انسان در معرض ابتلا به بیماری‌های مختلفی هستند که ممکن است برخی از آن‌ها بسیار خطرناک و کشنده باشد. علاوه‌ بر این، این بیماری‌ها به انسان‌ها نیز قابل انتقال هستند. از این رو شناخت آن‌ها و راه‌های پیشگیری و درمان‌شان برای این افراد بسیار مهم است.

یکی از این بیماری‌های خطرناک و کشنده برای سگ‌ها، بیماری دیستمپر سگ است. در این مقاله قصد داریم تا در مورد دیستمپر سگ، نشانه‌ها و علائم آن، راه‌های پیشگیری و درمان آن و قابلیت انتقال آن به انسان‌ها و تاثیرش روی انسان‌ها، اطلاعاتی در اختیار شما قرار دهیم. تا پایان این مقاله همراه ما باشید.

ویروس دیستمپر در سگ چیست؟

دیستمپر سگ یک بیماری ویروسی است که بر سیستم عصبی، روده‌ها و ریه‌های سگ اثر می‌گذارد. این بیماری بسیار خطرناک است و بعد از هاری سگ، دومین بیماری کشنده است که سگ‌ها را تهدید می‌کند. این ویروس واگیردار است و بین سگ‌ها انتقال می‌یابد و راه انتقال آن نیز از مدفوع و ادرار سگ مبتلا است. همچنین این ویروس بر اثر تنفس سگ، در هوا نیز وجود دارد و دیگر سگ‌ها در صورت داشتن تماس نزدیک و مستقیم به آن مبتلا می‌شوند. گرمای محیط به راحتی می‌تواند باعث از بین رفتن این ویروس در محیط شود. اما در دماهای کمتر، مانند دماهای نزدیک به یخ‌زدگی، می‌تواند تا هفته‌ها زنده بماند. همچنین ضدعفونی‌کننده‌ها نیز، عاملی برای از بین بردن ویروس دیستمپر هستند. بنابراین اگر محل زندگی سگ به صورت مداوم، حتی با ضدعفونی‌کننده‌های معمولی نظافت شود، احتمال شیوع این بیماری خطرناک بسیار کاهش می‌یابد.

توله‌سگ‌هایی که سه تا شش ماهه هستند، بیشتر به این بیماری مبتلا می‌شوند و حتی احتمال مرگ آن‌ها نیز نسبت به یک سگ بالغی که مبتلا شده است، بیشتر است. به همین دلیل، سگ‌ها در این مورد واکسینه می‌شوند و واکسیناسیون باعث شده است که تعداد مرگ‌ سگ‌هایی که به این بیماری مبتلا شده‌اند، کمتر شود. لازم به ذکر است که این بیماری علاوه‌بر سگ‌ها سایر گوشتخواران سگ‌سان را نیز تهدید می‌کند. عامل این بیماری ویروسی است که متعلق به خانواده پارامیکسوویریده است و متاسفانه هنوز درمانی برای آن پیدا نشده است.

نشانه‌ها و علائم دیستمپر در سگ چیست؟

بیماری دیستمپر سگ علائم مختلفی دارد و سگی که به این بیماری مبتلا می‌شود، با توجه به این که بیماری تا چه میزان در بدن او پیشرفت کرده است، طیفی از این علائم را تجربه می‌کند. اصلی‌ترین راه انتقال این ویروس، از راه تنفس است و زمانی که ویروس وارد بدن می‌شود، قبل هر چیزی بافت لنفاوی دستگاه تنفسی را درگیر می‌کند و در این قسمت و اپیتلیوم دستگاه ادراری GI تکثیر می‌شود. به این صورت ویروس به طور کلی دستگاه تنفسی، بافت لنفاوی، سیستم عصبی مرکزی، دستگاه تناسلی و بینایی حیوان را آلوده می‌کند. بنابراین این بیماری دو مرحله علائم دارد که در ادامه آن‌ها را شرح می‌دهیم.

• مرحله اول

اولین علامتی که در سگ مبتلا به بیماری دیستمپر مشاهده می‌شود، ترشحات آبکی و چرکی از چشم حیوان است. به دنبال این علامت، سگ دچار تب، ترشحات شفاف از بینی و کاهش اشتها می‌گردد. علامت تب، معمولاً بین 3 تا 6 روز بعد از مبتلا شدن سگ ظهور پیدا می‌کند. به طور کلی علائم اولیه ابتلای سگ به این ویروس، علائم ترشحات بینی، تب، ترشح چرکی از چشم، بی‌اشتهایی سگ، بی‌حالی، اسهال سگ، سرفه، استفراغ سگ و پوسچولار که به ندرت مشاهده می‌شود، درمانیت، التهاب مغز و نخاع، سفت شدن غیرمعمول مینای دندان و پنجه‌های پای حیوان هستند.
یکی دیگر از مشکلاتی که سگ‌ها را در زمان ابتلا به این بیماری تهدید می‌کند، عفونت باکتریایی ثانویه است. ویروس دیستمپر، باعث ضعیف شدن سیستم ایمنی سگ‌ها می‌شود که این مورد باعث بروز عفونت‌های باکتریایی ثانویه می‌گردد. عفونت‌های باکتریایی ثانویه، باعث ایجاد علائم در دستگاه گوارشی و تنفسی حیوان مانند اسهال، استفراغ، تنفس مشکل، ذات الریه و بروز تغییرات در میزان تنفس می‌شوند.

• مرحله دوم

مرحلۀ دوم علائم بیماری دیستمپر در سگ زمانی مشاهده می‌شود که بیماری در بدن حیوان پیشرفت کرده باشد و به سیستم عصبی سگ حمله کرده باشد. در این صورت، سگ علائم عصبی پیدا می‌کند که این علائم می‌توانند برای صاحبان این سگ‌ها بسیار نگران‌کننده باشند. این علائم عبارتند از: آتاکسی، افسردگی، ناتوانی در هماهنگ کردن عضلات با یکدیگر، حساسیت زیاد به محرک‌های حسی مثل درد و لمس، هیپرستزی، اسپاسم عضلات، میوکلونوس، فلج کامل یا جزئی، از دست دادن توانایی‌های حرکتی مانند دور زدن و توانایی‌های ذهنی، نیستاگموس که همان حرکات تکراری چشم است، تشنج، انقباض عضلات و افزایش حرکات جویدن و بزاق دهان.
این علائم در نهایت باعث مرگ سگ می‌شوند.
در سگ‌هایی که به این ویروس مبتلا شده‌اند، با توجه شدت پیشروی ویروس در بدن، برخی یا تمام این علائم مشاهده می‌شوند. مورد دیگری که در مورد این بیماری باید حتما بدانید، این است که اغلب سگ‌هایی که به این بیماری مبتلا می‌شوند، می‌میرند و در صورت زنده ماندن نیز سیستم عصبی آن‌ها تا پایان عمرشان مشکل خواهد داشت.

نحوه تشخیص بیماری دیستمپر در سگ

نحوه تشخیص ویروس دیستمپر در سگ از روی علائمی است که در قسمت قبل بیان کردیم. اما تا زمانی که این علائم مشاهده نشوند، تشخیص دادن این بیماری سخت است. همچنین زمانی که 14 روز از ابتلای سگ به این بیماری بگذرد نیز، تشخیص ویروس دیستمپر در بافت‌ها و جداسازی آن بسیار سخت‌تر خواهد بود. در کشور ایران، برای تشخیص این بیماری شایع در سگ‌ها، از کیت‌هایی با نام ایمنوکروماتوگرافی سریع استفاده می‌شود. نحوۀ کار این کیت‌ها به این گونه است که از ترشحات بینی و چشم حیوان در این کیت استفاده می‌کنند. سپس اگر روی نوار کیت دو خط قرمز نمایان شود، به این معنی است که سگ، به این ویروس مبتلا شده است و اگر تنها یک خط قرمز بر روی نوار نمایان شود، نشان از منفی بودن آزمایش است.

همچنین مورد دیگری که وجود دارد و تشخیص این بیماری را بسیار سخت می‌کند، این است که این ویروس در بدن سگ‌هایی که واکسینه نشده‌اند، پادزهر تولید می‌کند و افزایش عیار این پادزهر، می‌تواند باعث شود شک ما به این بیماری معطوف شود. همچنین در سگ‌هایی که علائم عصبی دارند، اما علائم دیگر بیماری دیستمپر که پیش از این بیان شد را ندارند، نیز تشخیص دیستمپر بسیار دشوار است. لازم به ذکر است که آزمایشی که اکنون ذکر شد، قطعی نیست و گاهی اوقات نتیجۀ کاذب را نشان می‌دهد. لذا آزمایش دیگری با نام آزمایش مایع نخاعی مغز هست که نتیجۀ آن قطعی است. اما این آزمایش، علاوه‌بر این که بسیار گران است برای سگ‌ها نیز خطرناک است.

درمان دیستمپر سگ چیست؟

متاسفانه هیچگونه درمانی برای بیماری دیستمپر در سگ‌ها وجود ندارد. دامپزشکان، این بیماری را با توجه به برخی آزمایش‌های تشخیصی یا علائم بالینی که از سگ‌ها می‌گیرند و بررسی می‌کنند و یا کالبد شکافی بدن سگ پس از مرگ آن، تشخیص می‌دهند. زمانی که مشخص شد یک سگ به این بیماری مبتلا است، مراقبت از او لازم است و باید از دیگر سگ‌ها دور شود. همچنین، دامپزشکان در این صورت برخی علائم این بیماری مانند استفراغ، اسهال و علائم عصبی حیوان را درمان می‌کنند. همچنین می‌توانند از کم شدن آب بدن حیوان و عفونت‌های باکتریایی ثانویه جلوگیری کنند. توصیه اکثر دامپزشکان نیز این است که سگ مبتلا، در بیمارستان بستری شده و از او مراقبت شود تا بیماری شیوع پیدا نکند و سگ‌های دیگر مبتلا نشوند.

همانطور که گفته شد اغلب سگ‌ها با ابتلا به این بیماری می‌میرند و تنها تعداد کمی از آن‌ها زنده می‌مانند. این مورد و اینکه بیماری چقدر طول بکشد، به ویروس و قدرت سیستم ایمنی بدن حیوان بستگی دارد. اگر سیستم ایمنی بدن یک سگ قوی باشد، بیماری در طول 10 روز به طور کامل از بین می‌رود، اما در غیر این صورت ممکن است زمان بسیار زیادی، مانند چند ماه طول بکشد که پس از درگیری با آن، علائم عصبی در سگ مشاهده شده که در صورت زنده ماندن، متاسفانه تا پایان عمر حیوان، این علائم وجود خواهند داشت.

به طور کلی داروی خاصی وجود ندارد که بتوان با آن بیماری دیستمپر  را درمان کرد. بهترین درمانی که می‌شود روی یک سگ مبتلا داشت، این است که علائم مختلف آن، تحت مراقبت حمایتی قرار بگیرد و از بروز عفونت‌های جدید جلوگیری شود. در واقع زمانی که این ویروس وارد بدن می‌شود، سعی می‌کند گلبول‌های سفید خون را سرکوب کند که این مورد باعث بروز عفونت‌های دیگر در بدن می‌شود. درمان‌های حمایتی که به آن اشاره کردیم، عبارتند از: مایعات IV برای کمبود آبی که بر اثر اسهال و استفراغ به وجود آمده است، آنتی بیوتیک برای جلوگیری از مبتلا شدن به ذات الریه و داروهای آستروئید و ضد تشنج که تنها زمانی که تشنج شدید باشد، مورد استفاده قرار می‌گیرند.

مراقبت از سگ‌هایی که به این بیماری مبتلا می‌شوند، مانند فراهم کردن محیطی آرام و بدون استرس که اشتهای حیوان و حال عمومی او را بهبود بخشد و خوراندن غذاهای خوشمزه و با کیفیت سگ به او، می‌تواند بسیار مفید باشد و از پیشروی بیماری به قسمت‌هایی که درگیر نشده‌اند، جلوگیری کند. همچنین در مورد سگ‌هایی که توانایی خوردن غذا را از دست داده‌اند، باید از سرم‌های غذایی و ویتامین‌های تزریقی استفاده کرد. همچنین چشم و بینی سگ باید به صورت منظم با سرم شستشو داده شوند.موفقیت در درمان بیماری دیستمپر سگ، به عواملی مانند سن سگ، قدرت سیستم ایمنی بدن او، زمان مراجعه به دامپزشک و قدرت ویروسی که وارد بدن سگ شده است، بستگی دارد.

پیشگیری از دیستمپر سگ چگونه است؟

همانطور که در بخش قبل به آن اشاره شد، متاسفانه تاکنون راه درمانی برای بیماری دیستمپر سگ کشف نشده است و تنها راه چاره، در حال حاضر، پیشگیری از این بیماری خطرناک و کشنده است. یکی از بهترین و مطمئن‌ترین روش‌های پیشگیری، واکسینه‌کردن حیوان است. واکسیناسیون از زمانی که توله‌سگ از شیر گرفته می‌شود، آغاز می‌گردد. اگر سگ مادر، خود واکسینه شده باشد، یا اینکه قبلا مبتلا به بیماری دیستمپر بوده و بهبود یافته است، می‌تواند از طریق شیری که به تولۀ خود می‌دهد، پادزهر ویروس دیستمپر را منتقل کند. اما باید بدانید که این پادزهر، در بدن توله تنها برای چند هفته موثر است و می‌تواند او را از بیماری حفظ کند. میزان پادزهری که از بدن مادر به بدن توله منتقل می‌شود، به میزان کلی پادزهر در بدن سگ مادر بستگی دارد.

نکته‌ای در این مورد وجود دارد و آن این است که تا زمانی که پادزهر منتقل شده از بدن مادر، در بدن توله وجود دارد، واکسیناسیون آن به خوبی انجام نمی‌شود. در واقع این پادزهر باعث به وجود آمدن تداخل در عمل واکسینه شدن می‌شود. بنابراین توصیه می‌شود که تا زمانی که این پادزهر نیز در بدن توله وجود دارد، واکسن به بدن او تزریق نشود. به طور متوسط، در سن شش هفتگی توله، پادزهر منتقل شده از بدن مادر، دیگر از بین رفته است و باید عمل واکسناسیون توله را انجام داد. اگر توله‌ای در سن 13 هفتگی خود واکسینه نشده باشد، احتمال ابتلا به بیماری دیستمپر سگ در او بسیار زیاد است. بنابراین باید واکسیناسیون توله‌ها در سن 6 یا 7 هفتگی آن‌ها انجام شود. همچنین این واکسیناسیون باید تا سن 14 هفتگی توله سگ، هر دو تا سه هفته یکبار انجام شود و بعد از آن هم باید سالی یکبار حیوان واکسینه شود. لازم است که تا زمانی که واکسیناسیون یک توله کامل نشده است، جدا از سگ‌های دیگر نگهداری شود. برنامه واکسیناسیونی که توسط دامپزشک پیشنهاد شده است، بهترین راه پیشگیری از ابتلا به این بیماری، در توله‌ سگ‌ها است.

بیماری دیستمپر مسری بوده و بسیار خطرناک است که واکسن دیستمپر، تا حد بسیار زیادی از آن پیشگیری می‌کند. اما بهتر است روش‌های دیگری از پیشگیری را نیز بدانید.توصیه می‌شود زمانی که یک سگ جدید خریداری می‌کنید و سن او بین 1 تا 3 ماه است، قبل از این که او را واکسینه کنید، با استفاده از کیت‌های تشخیص دیستمپر و حتی در صورت نیاز انجام آزمایش‌های پیشرفته، مطمئن شوید که این ویروس از قبل در بدن حیوان وجود نداشته باشد.
اگر تعداد زیادی توله نگهداری می‌کنید که محیط زندگیشان مشترک است و نزدیک به هم هستند، در صورتی که اولین و کوچک‌ترین نشانه‌ها را در یکی از آن‌ها مشاهده کردید، باید سریعاً او را از بقیه توله‌ها جدا کرده و قرنطینه کنید. همچنین قبل از هر چیزی باید محیط زندگی آن‌ها را با شوینده‌هایی مانند سفیدکننده‌ها و ساولون شستشو دهید تا این ویروس به طور کامل از بین برود. همچنین این عملیات را باید قبل از این که یک تولۀ جدید یا واکسینه نشده را اضافه کنید، انجام دهید.
نکتۀ مهم این است که زمانی که یک سگ به این بیماری مبتلا می‌شود و بهبود می‌یابد، تا یک ماه بعد از بهبودی نیز این ویروس در بدن او وجود دارد و می‌تواند منتقل شود. پس باید به این موضوع توجه داشته باشید و قرنطینه حیوان بهبود یافته را، تا یک ماه بعد نیز ادامه دهید.

آیا ویروس دیستمپر قابلیت شیوع به انسان‌ها را دارد؟

در سال‌های قبل، اعتقاد بر این بوده است که بیماری دیستمپر سگ برای انسان‌ها نیز خطرناک است و آن‌ها را آلوده می‌کند، اما با توجه به آزمایش‌ها و تحقیقات 15 سال گذشته، این نتیجه حاصل شده است که این اعتقاد اشتباه بوده است و ویروس دیستمپر بدن انسان را آلوده نمی‌کند. برخی آزمایش‌ها نیز، نشان داده است که بدن انسان می‌تواند به این ویروس آلوده شود، اما هیچگونه علائمی نخواهد داشت.

در این زمینه، نظریه‌ای نیز وجود دارد و آن این است که اگر دو جهش ژنتیکی ساده، در یک از پروتئین‌های سطحی ویروس دیستمپر انجام شود، این ویروس می‌تواند انسان را آلوده کند و برای او نیز خطرناک باشد.اما به طور کلی، باید حیوانی که به این بیماری مبتلا شده است را به طور کامل از دیگران جدا کرد و به اصطلاح قرنطینه کرد. محیط زندگی او را نیز باید به طور مکرر با مایع سفیدکننده مثل وایتکس با نسبت 1 به 20 و دیگر مواد ضدعفونی‌کننده، ضدعفونی نمود.

چگونه یک سگ به این بیماری مبتلا می‌شود؟

اگر سگی با  ویروس دیستمپر تماس مستقیم داشته باشد و واکسینه نشده باشد، به راحتی به آن مبتلا می‌شود. تماس مستقیم یعنی، تماس با حیوانی که به این ویروس مبتلا است. بنابراین اگر سگ شما با حیوانات دیگر که از واکسینه بودن آن‌ها مطمئن نیستید، در تماس است، حتما روی مسئله واکسینه کردن آن به صورت منظم حساس باشید، تا به طور کامل از ابتلا سگ خود به این بیماری پیشگیری کنید.

راه دیگر انتقال این بیماری، از طریق تنفس است. یعنی اگر این ویروس در هوا موجود باشد و سگ شما در آن هوا تنفس کند، آلوده می‌شود. همچنین اگر سگ حامله‌ای به این ویروس مبتلا شود، می‌تواند آن را به جفت خود منتقل کند. به طور کلی، در صورتی که سگ خود را واکسینه کرده باشید، می‌توانید از سلامت او در برابر این ویروس خطرناک و مسری مطمئن باشید.

چه سگ‌هایی بیشتر در معرض خطر ابتلا به بیماری دیستمپر هستند؟

بیماری دیستمپر سگ در تمام نژادهای سگ می‌توانند رخ دهد. اما سگ‌های خانگی که از آن‌ها به طور ویژه مراقبت می‌شود و منظم واکسینه می‌شوند، نسبت به سگ‌های حیات وحش و سگ‌های مزرعه، کمتر در معرض خطر هستند. زیرا این بیماری در حیوانات دیگری مانند کفتارها، راسوها، راکون‌ها و سمورها نیز دیده شده است، بنابراین سگ‌هایی که در محیط‌های طبیعی هستند، بیشتر در معرض ابتلا به بیماری دستمپر سگ قرار می‌گیرند.

از نظر سنی، همانطور که در بخش‌های قبلی نیز ذکر کردیم، توله‌سگ‌ها، نسبت به سگ‌های بالغ، بیشتر در معرض ابتلا هستند و تعداد مرگ و میر آن‌ها نیز بیشتر است. همچنین سگ‌هایی که خوراک با کیفیت ندارند و سیستم ایمنی بدن آن‌ها ضعیف است، به راحتی می‌توانند به این بیماری مبتلا شده و جان خود را از دست بدهند.

آیا دیستمپر در گربه‌ها نیز شایع است؟

همانطور که گفته شد، حیوانات دیگری نیز هستند که با این ویروس آلوده می‌شوند که یکی از آن‌ها گربه‌ها هستند. این بیماری در مورد گربه‌ها بیشتر روی گربه‌هایی که جوان هستند و گربه‌های باردار اثر می‌گذارد و آن‌ها را آلوده می‌کند. در واقع گربه‌های مسن نیز به این ویروس آلوده می‌شوند، اما هیچ علائمی ندارند.

علائم ابتلا به ویروس دیستمپر در گربه‌ها عبارتند از: کم شدن اشتها، تب، تغییر در رفتار و افسردگی، کم شدن آب بدن، کم شدن وزن گربه و برخی علائم جزئی دیگر.
این بیماری برای گربه‌ها نیز بسیار خطرناک است و چنانچه یک گربه باردار به آن مبتلا شود، احتمال این که جنین خود را سقط کند، یا این که بچه گربه مرده، به دنیا آورد، بسیار زیاد است. مهم‌ترین خطری که ویروس دیستمپر در مورد گربه‌ها دارد، این است که بدن آن‌ها را بسیار ضعیف می‌کند که در این صورت بدن آن‌ها، مستعد برای گرفتن دیگر بیماری‌ها و آلودگی‌ها می‌شود و در آینده نیز بدن‌ آن‌ها حساس‌تر خواهد بود.

جمع بندی

بیماری‌هایی که حیوانات را تهدید می‌کنند نیز، مانند بیماری‌هایی که برای انسان‌ها خطرناک هستند، بسیار مهم می‌باشند. خطر این بیماری‌ها بیشتر زمانی نمود پیدا می‌کند که در محیطی شیوع پیدا کند که تعداد زیادی از سگ‌ها وجود دارند.به عنوان مثال، در مکان‌هایی مانند مکان‌هایی که سگ‌ها را پرورش می‌دهند یا آموزش می‌دهند و سگ‌ها به طور دسته جمعی زندگی می‌کنند، بیماری مسری و خطرناکی مانند دیستمپر، می‌توانند بسیار تهدیدکننده باشد و باعث شود که تمام آن حیوانات جان خود را از دست بدهند و ضررهای جبران‌ناپذیری را برای صاحب آن‌ها به بار آورند. بنابراین باید پیش از ان که دیر شود، از این گونه بیماری‌ها پیشگیری کرد و حیوانات خانگی را به صورت منظم واکسینه کرد.

در این مقاله، ما در مورد بیماری دیستمپر سگ، چگونگی انتقال آن، علائم به وجود آمده، راه‌های درمان و پیشگیری از آن صحبت کردیم. اگر به تازگی یک سگ تهیه کرده‌اید و یا این که قصد تهیه یک سگ را به عنوان حیوان خونگی خود دارید، مطالعۀ این مقاله می‌تواند کمک بسیار زیادی برای نگهداری و حفاظت آن از ابتلا به بیماری‌های خطرناکی، از این قبیل کند.